Urgentie
Ontbrekende of late reactie
Veel strafbare feiten blijven zonder reactie
Voor een flink deel van de delicten geldt dat zij niet worden gemeld of geregistreerd bij de politie. Deze delicten blijven buiten het zicht van opsporingsinstanties. Dat is lang niet altijd erg, maar het kan ook betekenen dat serieuze problemen van betrokkenen niet de aandacht krijgen die zij nodig hebben.
Verder geldt dat voor een substantieel aantal delicten dat zij wel de strafrechtketen instromen, maar niet worden opgehelderd of ongewenst de strafrechtketen verlaten. Slachtoffers blijven hierdoor onbevredigd achter, omdat hen wel wat is overkomen maar dit niet heeft geleid tot een (strafrechtelijke) reactie.
- ongeveer een derde van de delicten wordt gemeld bij de politie
- in minder dan een kwart van de delicten wordt aangifte gedaan.
- 239.000 opgehelderde zaken (ophelderingspercentage is 29,3%)
- 12.000 sancties opgelegd door de politie
- In 53.000 (29%) zaken gaat het OM over tot een technisch, administratief of onvoorwaardelijk beleidssepot, dat wil zeggen dat het OM (verdere) vervolging niet haalbaar of wenselijk acht
- 44.000 sancties opgelegd door het OM
- 76.000 sancties opgelegd door de rechter
- 69.600 (deels) onvoorwaardelijke hoofdstraffen op: 18.600 geldboetes (27%), 25.100 vrijheidsbenemende sancties (36%), 25.900 taakstraffen (37%)
- 31.000 personen stromen in in het gevangeniswezen
- 33.000 taakstraffen worden ten uitvoer gelegd
- 12.000 toezichten door 3RO worden afgesloten.
Bron: Criminaliteit en rechtshandhaving 2019
Er is gekozen voor de cijfers van 2019 omdat de cijfers in 2020 worden vertekend door Covid.
Lange doorlooptijden
Ondanks de afnemende criminaliteit en ondanks de daarmee gepaard gaande daling van het aantal strafzaken, is er al jaren sprake van lange doorlooptijden.
Zelfs bij zaakstromen die zijn aangemerkt als ‘prioriteit’ lukt het niet om versnelling te realiseren, voldoen de doorlooptijden niet aan de normen en vindt er soms zelfs achteruitgang plaats. Dit terwijl een snelle doorlooptijd geldt als een belangrijk aspect van de kwaliteit van de strafrechtspleging en belangrijk is voor het vertrouwen in de rechtsstaat.
“Ondanks de krimpende markt van misdaad en straf hebben politie en justitie het drukker dan ooit. Het criminaliteitsprobleem is opgelost in iets groters, iets waar veel minder grip op te krijgen is.”
(Bron: Hans Boutellier)
Een van de zaaksstromen waaraan landelijk prioriteit is toegekend om de doorlooptijden te versnellen, is de zaaksstroom ‘jeugd’. In meerderheid gaat om zaken die vallen onder de noemer veelvoorkomende criminaliteit. Uit bijgevoegde tabel wordt duidelijk dat normen die gelden voor jeugdzaken niet worden gehaald. Mede vanwege het beoogde pedagogische karakter van het jeugdstrafrecht is dit problematisch.
| Norm | Realisatie (norm gehaald in % zaken) |
| 80% van de jeugdzaken dient binnen 30 dagen na eerste verhoor te worden ingezonden bij OM | 2019: 57% 2020: 43% |
| 80% van de jeugdzaken dient binnen 990 dagen na eerste verhoor door het OM te zijn beoordeeld | 2019: 59% 2020: 53% |
| 80% jeugdzaken dient binnen 6 maanden na eerste verhoor tot vonnis van rechter te hebben geleid | 2019: 54% 2020: 38% |
Bron: Factsheet strafrechtketenmonitor 2019 & 2020
