Urgentie
Behoefte aan alternatieven
De inzet van het strafrecht is niet altijd de reactie die slachtoffers wensen als zij bij de politie melding doen van een strafbaar feit. En de inzet van het strafrecht is ook lang niet altijd wat degenen die strafbare feiten plegen ertoe brengt hun gedrag te veranderen. Kortom, er is een duidelijke behoefte aan alternatieven.
Inzet van het strafrecht niet altijd het beste voor slachtoffers
Slachtoffers vinden het belangrijk dat zij serieus genomen worden en dat er naar hen wordt geluisterd. Maar veel slachtoffers voelen zich slecht geïnformeerd over het verloop van de afhandeling, zeker als die lang duurt. En hoewel de rechten voor slachtoffers de afgelopen jaren zijn uitgebreid, geldt het spreekrecht voor slachtoffers alleen bij ernstige misdrijfzaken en niet bij de minder ernstige strafzaken die ook een grote impact op het leven van slachtoffers kunnen hebben.
Slachtoffers willen ook genoegdoening. Doorgaans is daarbij de veronderstelling dat zij daarmee willen dat er een strafrechtelijke procedure wordt gestart. Het project ‘Betekenisvol handelen’ van de politie laat zien dat deze aanname niet altijd klopt. Burgers zijn lang niet altijd geholpen zijn met het doen van aangifte en het starten van een strafrechtelijke procedure. Zij blijken vaak hulp te willen, soms voor henzelf maar soms ook voor degene die hen schade of leed heeft toegebracht. Ook blijken slachtoffers vaak behoefte te hebben aan schadevergoeding, maar is het lastig die in praktijk te krijgen.
In 2017 verscheen het rapport ‘Betekenisvol handelen’. Politiewerk vanuit de bedoeling’. De publicatie doet verslag van de zoektocht van verschillende politieteams om hun werk zo in te richten dat de behoeften en belangen van burgers meer voorop staan. Deze zoektocht draait om vragen als: Wat is de bedoeling van het werk van de politie, bezien vanuit het perspectief van de burger? Welke vragen heeft de burger? Hoe goed doen wij het voor de burger? De politie concludeert dat zij niet zozeer een strafrechtelijke oplossing willen, maar vooral wensen dat hun probleem wordt opgelost.
Kenmerken van daders onderstrepen noodzaak van hulpverlening
Studie NSCR: Kenmerken gedetineerde daders
- 30% van de gedetineerde vrouwen werd als kind mishandeld en 25% als kind misbruikt
- 60% van de gedetineerde vrouwen werd als volwassene mishandeld en 25% als volwassene misbruikt
- Circa tweederde van de gedetineerden heeft meerdere psychische en/of persoonlijkheidsstoornissen tegelijkertijd
- 12% tot 40% kent problematisch alcoholgebruik, idem voor problematisch middelengebruik
- Onder veelplegers kampt 70% met verslavingsproblematiek
- 45% van de gedetineerde mannen heeft indicatie voor een licht verstandelijke beperking
- Voorafgaand aan detentie is 30% tot 63% werkeloos en 7% tot 9% dakloos
- 54% tot 80% van de gedetineerden heeft schulden
- 17% tot 35% heeft geen (legaal) inkomen
Bron: Kenmerken van justitiabelen, 2021
Toelichting: Een deel van de cijfers kent een ‘range’ omdat de studie waarop de cijfers zijn gebaseerd een overzichtsstudie betreft
Studie NSCR: Kenmerken gedetineerde jongeren
- 33% tot 56% van de gedetineerde jongeren is verwaarloosd; 25 tot 68% van de PIJ-jongeren is verwaarloosd
- 17% tot 33% van de gedetineerde jongeren heeft depressieve klachten
- 1 op de 5 meisjes heeft posttraumatische stressklachten
- 25% tot 32% van de gedetineerde jongeren kent problematisch alcoholgebruik
- bij 50% – 65% is sprake van problematisch drugsgebruik
- 11 tot 13% heeft indicatie voor een licht verstandelijke beperking (IQ 50 – 70) en circa 30% is mogelijk zwakbegaafd (IQ 70 – 85)
- 95% van de PIJ-jongeren vertoonde gedragsproblemen in kindertijd
- 40- 48% PIJ-jongeren heeft leerproblemen
Bron: Kenmerken van justitiabelen, 2021
Toelichting: PIJ = plaatsing in een inrichting voor jeugdigen. Het gaat om behandelmaatregel voor jeugdigen bij wie er sprake is van een ontwikkelingsstoornis of psychische aandoening.
Een deel van de cijfers kent een ‘range’ omdat de studie waarop de cijfers zijn gebaseerd een overzichtsstudie betreft
