De maatschappelijke en politieke discussie over het strafrecht wordt lang niet altijd gevoerd op basis van beschikbare feitelijke kennis, kent een disproportionele focus op incidenten en heeft over het algemeen een punitieve insteek, dat wil zeggen: gericht op straffen. Ook is er weinig aandacht voor hoe onderliggende maatschappelijke problemen van invloed zijn op het ontstaan en de ontwikkeling van criminaliteit. Tot slot worden ook morele discussies over keuzes in beleid- en regelgeving en keuzes in handhaving onvoldoende gevoerd, terwijl die van wezenlijk belang zijn voor de strafrechtspleging en hoe die ervaren wordt in de maatschappij.
In het verandertraject ‘Contouren voor een bewustzijnscampagne’ is nagedacht over de wijze waarop het maatschappelijke debat over het strafrecht meer gebaseerd op feiten en op basis van een realistisch narratief gevoerd kan worden.
De bewustzijnscampagne kent drie doelgroepen. Ten eerste het algemene publiek dat met de campagne wordt voorzien van een alternatief en meer realistisch beeld van (de werking van) het strafrecht, met aandacht voor de ineffectiviteit van ‘harder straffen’ als het gaat om het realiseren van gedragsverandering. De tweede doelgroep bestaat uit professionals. Zij krijgen als gevolg van de bewustzijnscampagne meer inzicht in de effectiviteit van hun beslissingen en interventies, en de gevolgen daarvan voor betrokkenen en samenleving. Verder zullen zij bijdragen aan het bewustzijn van het grote publiek door de complexiteit van de toepassing van het strafrecht uit te leggen. De derde doelgroep bestaat uit politici en bestuurders. Zij krijgen als gevolg van de bewustzijnscampagne een beter beeld van de impact van beleid en wetgeving op het strafrechtsysteem en de samenleving. En zij beschikken als gevolg van de campagne over de juiste kennis om goed geïnformeerd het debat te voeren. Tot slot snoeien zij in niet-zinvolle of overbodige wetgeving om de complexiteit van het systeem te verkleinen.
Om te komen tot een succesvolle campagne, moet deze zowel aandacht besteden aan de feiten, aan de normatieve vraagstukken en een appel doen op emoties om zo de boodschap goed over te brengen.
Het project ‘Strafrecht met Perspectief’ maakt onderdeel uit van het bredere Changing Justice Gears programma van Porticus. Andere projectpartners (dan HiiL) bij dit programma zijn actief op gebied van campagne voeren, public affairs en het strategisch inzetten van taal. Met deze partners zal worden verkend hoe (elementen van) de Bewustzijnscampagne in praktijk kunnen worden gebracht.
Van de bespreking van dit verandertraject is een meer uitgebreid verslag beschikbaar.
